Thơ Louis Aragon, bài “Il n’y a pas d’amour heureux” (1943) in trong La Diane française (Seghers, 1946)
Kim Thanh giới thiệu và dịch
Louis Aragon (1897-1982), một trong những người tiên phong của phong trào siêu thực (cf. thi tập Feu de Joie, Mouvement perpétuel), là một thi sĩ hiện đại nổi tiếng. Thơ của ông –như của Apollinaire, Paul Eluard, Jacques Prévert– theo thể tự do, bỏ các dấu ngắt, chấm câu, chú trọng về nhạc điệu và hình ảnh tân kỳ, nếu không muốn nói lập dị. Và người dịch chủ tâm giữ cho đúng ý và đúng hình thứccủa nguyên tác. Trong thế chiến II, Aragon là một quân y sĩ, về sau trở thành kháng chiến quân và thành viên của đảng Cộng sản Nga –lúc ấy được xem là kẻ thù của Đức quốc xã. Các bài thơ trữ tình của ông, viết cho người yêu Elsa (mà cuộc sống chung không phải lúc nào cũng êm ả như dòng sông nhỏ), đều được ưa chuộng và hầu hết được phổ nhạc, nhiều hơn tất cả các thi sĩ Pháp của thế kỷ XIX và XX. Bài thơ này, trong đó tình yêu lứa đôi, như một thực thể tuyệt đối khó đạt đối với thi nhân, đã hòa lẫn cùng tình yêu dành cho đất nước bị chiếm đóng, được Georges Brassens đặt nhạc và hát năm 1950, và sau đó lần lượt được hát bởi Françoise Hardy, Barbara, Danielle Darrieux, Nina Simone, Elodie Frégé, Youssou N’Dour, giữa nhiều ca sĩ khác.
Rien n’est jamais acquis à
l’homme Ni sa force Không có gì tạo
được cho con người bao giờ Cả sức lực
Ni sa faiblesse ni son coeur Et quand il croit Cả sự yếu đuối cả trái tim của hắn Và khi hắn ngỡ
Ouvrir ses bras son ombre est celle d’une croix Mở cánh tay ra bóng hắn là bóng một cây thập giá
Et quand il croit serrer son bonheur il le broie Và khi tưởng siết ôm hạnh phúc hắn nghiền nát nó
Sa vie
est un étrange et douloureux divorce Đời
hắn là một cuộc ly dị lạ lùng và đau khổ
Il n’y a pas d’amour heureux Không có tình yêu hạnh phúc
Sa vie Elle ressemble à ces soldats sans armes Đời hắn Nó giống những binh sĩ không vũ khí kia
Qu’on avait habillés pour un autre destin Mà người ta đã trang phục cho một định mệnh khác
A quoi peut leur servir de se lever matin Có ích gì đâu họ phải sớm thức giấc
Eux qu’on retrouve au soir désoeuvrés incertains Để buổi chiều gặp lại nhàn rỗi lông bông
Dites ces mots Ma vie Et retenez vos larmes Hãy nói những lời này Đời tôi Và hãy ngăn dòng nước mắt
Il n’y a pas d’amour heureux Không có tình yêu hạnh phúc
Mon bel amour mon cher amour ma déchirure Tình yêu đẹp đẽ của tôi tình dấu yêu tình tan tác
Je te porte dans moi comme un oiseau blessé Tôi mang em bên lòng như một con chim bị thương tích
Et ceux-là sans savoir nous regardent passer Và những kẻ vô tình kia nhìn chúng ta đi qua
Répétant après moi les mots que j’ai tressés Lặp lại sau tôi những lời tôi đã đan kết
Et qui pour tes grands yeux tout aussitôt moururent Những lời cho đôi mắt to của em tức thời lịm chết
Il n’y a pas d’amour heureux Không có tình yêu hạnh phúc
Le temps d’apprendre à vivre il est déjà trop tard Thời gian tập sống nó đã quá trễ rồi
Que pleurent dans la nuit nos coeurs à l’unisson Hãy hòa nhịp đôi tim hãy cùng trong đêm thổn thức
Ce qu’il faut de malheur pour la moindre chanson Bao nhiêu khổ lụy cho một bài ca nhỏ
Ce qu’il faut de regrets pour payer un frisson Bao nhiêu tiếc nuối cho một thoáng cảm rung
Ce qu’il faut de sanglots pour un air de guitare Bao nhiêu nức nở cho một điệu ghi-ta
Il n’y a pas d’amour heureux Không có tình yêu hạnh phúc
Il n’y a pas d’amour qui ne soit à douleur Không có tình yêu nào mà không đau thương
Il n’y a pas d’amour dont on ne soit meurtri Không có tình yêu nào mà người không buốt nhức
Il n’y a pas d’amour dont on ne soit flétri Không có tình yêu nào mà người không phôi pha
Et pas plus que de toi l’amour de la patrie Và không hơn tình yêu của em tình của quê hương
Il n’y a pas d’amour qui ne vive de pleurs Không có tình yêu nào mà không sống bằng lệ khóc
Il n’y a pas d’amour heureux Không có tình yêu hạnh phúc
Mais c’est notre amour à tous deux Nhưng đó là tình yêu của đôi ta
Portland, 8/2010
KT
